Çorum’un İskilip ilçesinde bulunan tarihi kalede yapılan kazı çalışmalarında Roma dönemine ait olduğu değerlendirilen, 2 bin yıllık sarnıç ve mimari yapı bulundu.
Çorum’un İskilip ilçesinde geçen yıllarda bayrak direği dikmek için yapılan kazı çalışmalarında tarihi sarnıç bulunmuştu. Daha sonra İskilip Kalesi’nde başlatılan kurtarma kazı çalışmaları Çorum Müzesi başkanlığında Hitit Üniversitesi danışmanlığında, İskilip Belediyesi’nin destekleriyle yürütülüyor. Çalışma çerçevesinde temizlik ve 4 ayrı noktada sondaj çalışması yapıldı. Sondaj çalışmalarının tamamlanmasının ardından tarihi kalede 2 bin yıllık sarnıç ve mimari yapının yanı sıra, çeşitli seramik parçaları bulundu. Çalışmalarla ilgili bilgi veren Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Başkanı ve Kazı Danışması Dr. Öğretim Üyesi Oktay Gündoğdu, Kastamonu’dan Sinop’a kadar uzanan ve "Poflogonya" bölgesi olarak adlandırılan bölgenin en önemli merkezinin İskilip olduğunu açıkladı.
"3 metre aşağısında da başka bir taban daha yer alıyor"
İskilip Kalesi içerisinde bulunan sarnıcın Osmanlı döneminden beri bir fiil kullanılan bir alan olduğunu dile getiren Dr. Öğretim Üyesi Oktay Gündoğdu, “Geçmişine baktığımızda da İskilip kalesi Helenistik dönemden itibaren de aralıksız sürekli yerleşimin görüldüğü kaledir. Kalenin tam merkezinde geçmişte zindan veya kale olarak kullanıldığını tahmin ettiğimiz sarnıcın üst tabanındayız. Burasının yaklaşık 3 metre aşağısında da başka bir taban daha yer alıyor. Oda Roma dönemine tarihlendirilen bir süreci ihtiva ediyor. Etrafı ana kayalarla çevrelenmiş açık alan kısımlarda kaba moloz taşlarla çevrilmiş üzeri Horasan harcı ile kapatılmış bir cephesi bulunuyor. Zeminde ise 3-4 taban halinde yüzeye serpme serilmiş ve altında da bir kısmında mıcır taşlar bir kısmında da moloz taşlardan oluşan bir metre kalınlığında taban oluşturulmuş” dedi.
“Sarnıçta Roma dönemine ait bulgular yer alıyor”
Sarnıçta Roma dönemine ait bulgular yer aldığını anlatan Gündoğdu, “Orada 8 basamak tespit edildi. Kalenin üst tabanında 3.5 metrelik bir derinlik var hemen doğu tarafında da 8 metrelik bir derinlik var. Kalelerde sarnıçlar genellikle suların depolandığı alanlar. Suyu depolamak için kar suyu yada karlar iteklenerek sarnıçta biriktirilir. Bunlarda yaz ve ilkbahar aylarında kullanılır. Buralarda su ihtiyacını karşılayabilecek depo yoktur. Bu sarnıç bu kalenin içerisindeki su ihtiyacını karşılıyordu” ifadelerini kullandı.
"Paflagonya bölgesinin en önemli merkezi İskilip’tir”
Sarnıcın, 330 yılından beridir kullanıldığını anlatan Gündoğdu, “Roma dönemi evveline de gittiğini görüyoruz. Kalenin altında bulunan kaya mezarları Helenistik dönemden itibaren kullanıldığını gösteren en önemli belge. Bu kalenin kullanıldığı alan yüzeyden 100 metre yüksekte, ana kaya üzerinde çanakvari yerleşmiş bir kale. Bölgesel olarak baktığımızda Kastamonu’dan Sinop’a kadar uzanan Poflogonya bölgesi olarak adlandırdığımız bölgenin de en önemli merkezini İskilip oluşturuyor. Paflagonya bölgesinin en önemli merkezi İskilip’tir” diye konuştu.
Müze Müdürü Metin Çakar ise Çorum Müzesi Müdürlüğü başkanlığında 5 Temmuz’da kalede başlatılan kazı ve temizlik çalışmalarının ana kayaya ulaşılması nedeniyle tamamlandığını belirterek, “Bu yapılan çalışma sırasında alanda tespit edilen birçok eser parçaları bilimsel usullerle tespit edilerek Çorum Müzesinde değerlendirilmek üzere depoya kaldırılmıştır. Ayrıca çalışma sırasında ortaya çıkan sarnıç yapısı ve altında yer alan mimari bölüm şimdiye kadar bu tip bir kazı çalışmasında nadiren rastlanan bir bulgudur. Bu sebeple mahiyeti henüz tam olarak anlaşılamayan sarnıç yapısın tam olarak anlaşılabilmesi için şartlar uygun olursa 2024 yılında da kazı çalışması yapılması düşünülmektedir. Bilindiği üzere yakın döneme kadar kale içerisinde bir çok konut ve iskan mevcuttur. İskilip belediyesince yapılan kamulaştırma ve aynı dönemlerde Bakanlığımızca gerçekleştirilen restorasyon çalışması sonrasında sur duvarları yenilenen ve içindeki konutların tamama yakını kaldırılan kalede pek çok proje için uygun alan ve mekan mevcut hale gelmiştir. Bu alanla ilgili olarak önümüzdeki dönemde İskilip Belediyesince yapılması planlanan peyzaj projesi için hali hazırda Belediye tarafından hazırlatılan ve Ankara Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü tarafınca onaylanan mevcut projenin gelecekte uygulanabilirliği için Kurul kararıyla alanda sondaj ve temizlik çalışması yapılarak, elde edilen sonuca göre projeye başlanabilecektir. Müzemiz Müdürlüğünce yapılan kazı raporu önümüzdeki hafta ilgili kurula gönderilecektir. Bu sebeple projenin sorunsuzca uygulanabilmesi için bu kazı çalışmasının da yapılması esasında zorunluluktur” şeklinde konuştu.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Sümeyra Bektaş da, Çorum’da 5 farklı alanda kazı çalışması yapıldığını belirterek, “İskilip bizim için ayrı bir öneme sahip. İskilip seyyahların anlattığı bir bölge. İlçeye geldiğimizde insanların gördüğü ilk kültürel yapı İskilip kalesi. Bu nedenle burasının öncelikle yapılması gerekiyordu. Ne zaman yapıldığını nasıl bugüne geldiğinin bilinmesi gerekiyordu. Sondaj çalışmalarında el edilen verilerle gerekli izinler alınarak kazı çalışmasına başlandı” ifadelerini kullandı.
“İskilip’e yeni ufuklar açacak
İskilip Kalesinin değişik efsanelere konu olduğunu anlatan Belediye Başkanı Ali Sülük de, “Buraya bayrak direği dikmek için yaptığımız çalışmada değişik bir doku ile karşılaştık. Hemen Müze Müdürlüğü’ne yazı yazdık. Üniversite Müze Müdürlüğü, bakanlık tarafından kazı çalışması başlatıldı. Beklediğimizden daha yüksek veriler elde edildi. Buradaki çalışmaları devam ettirmek istiyoruz. İskilip turizmine yeni ufuklar açmak istiyoruz. Kale, İskilip için yeni ufuklara pencere açacak” dedi.
